Vergunningplicht voor Batterijopslagsystemen (BESS) onder de Omgevingswet: Alles wat je moet weten

De energietransitie draait op flexibiliteit. Grootschalige batterijopslag (BESS) is onmisbaar om vraag en aanbod in balans te houden en netcongestie te verminderen. Maar het realiseren van een BESS-project is niet vergunningsvrij. Onder de Omgevingswet gelden diverse vergunningplichten, afhankelijk van locatie, omvang en functie van het systeem.

In deze blog lees je:

·     Welke juridische kaders van toepassing zijn

·     Hoe de vergunningplicht per activiteit werkt

·     Praktijkvoorbeelden en jurisprudentie

·     Aanbevelingen voor initiatiefnemers en netbeheerders

Juridisch kader: Omgevingswet, Bbl, Bal en Energiewet

Sinds 2024 is de Omgevingswet hét centrale kader voor ruimtelijke ordening en vergunningverlening. Artikel 5.1 bepaalt dat een omgevingsvergunning vereist is voor:

·     Omgevingsplanactiviteiten

·     Bouwactiviteiten

·     Milieubelastende activiteiten

Voor BESS-projecten betekent dit drie toetsingslagen:

1.    Ruimtelijke inpassing – Past het binnen het omgevingsplan?

2.    Technische eisen – Bouwregels volgens het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)

3.    Milieubelasting – Veiligheid en milieu volgens het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)

Daarnaast speelt de PGS 37-1 richtlijn een belangrijke rol bij brandveiligheid en externe veiligheid. Hoewel BESS nog niet expliciet in het Bal is opgenomen, wordt deze richtlijn in de praktijk toegepast. Naar verwachting wordt het Bal in 2025 aangepast om lithium-ion systemen boven 10 kWh formeel te reguleren.

En dan is er nog de Energiewet, gepubliceerd op 31 januari 2025. Het grootste deel treedt op 1 januari 2026 in werking. Deze wet introduceert nieuwe regels voor elektriciteitsopslag, cable pooling en groepstransportrechten. Voor projecten die nu worden voorbereid, is het slim om hier alvast rekening mee te houden.

Vergunningsplicht per activiteit

De vergunningplicht verschilt per type activiteit. Een overzicht:

Activiteit	Voorbeelden	Toelichting
Ruimtelijk (Omgevingsplan)	BESS op agrarische grond zonder aanduiding “nutsvoorziening”; opslag bij zonnepark in natuurgebied	Afwijkingen van het omgevingsplan vereisen een vergunning
Technisch (Bouwactiviteit)	Containeropslag > 5 meter hoog; ondergrondse batterijopslag	Ondergrondse plaatsing is altijd vergunningplichtig
Milieu (Bal)	BESS > 10 MWh nabij scholen of ziekenhuizen; installatie in Natura 2000-gebied	Extra toets op externe veiligheid en natuurvergunning

Praktijkvoorbeelden en jurisprudentie

·     AbRvS 2023/456: Omgevingsvergunning vereist voor BESS naast hoogspanningsstation in agrarisch gebied.

·     AbRvS 2024/112: Milieutoets verplicht voor BESS > 10 MWh nabij kwetsbare objecten.

·     AbRvS 2024/210: Combinatievergunning nodig voor BESS in Natura 2000-gebied.

Aanbevelingen voor initiatiefnemers

1.    Stel een integrale vergunningstrategie op: Combineer ruimtelijke, technische en milieutoetsen.

2.    Stem af met gemeenten en provincies: Beleidskaders en landschappelijke inpassing zijn cruciaal.

3.    Houd rekening met kosten: Vergunningsprocedures en veiligheidsmaatregelen (PGS 37-1) kunnen fors zijn.

4.    Kijk vooruit naar de Energiewet: Voorkom dat je kansen mist vanaf 2026.

5.    Overweeg een gecombineerde aanvraag: Dit verkort de doorlooptijd en beperkt juridische risico’s.

Conclusie

Batterijopslag is een sleuteltechnologie voor de energietransitie, maar juridisch complex. Wie nu investeert in een BESS-project, moet niet alleen voldoen aan de huidige regels, maar ook anticiperen op toekomstige wetgeving. Een goede voorbereiding voorkomt vertraging en extra kosten.

Wil je meer weten over vergunningen voor BESS of heb je een project in voorbereiding? Neem contact op – wij helpen je graag met een strategie die werkt.